Synagoge

Monument informatie

Historie

In het centrum van Harderwijk staat de voormalige synagoge. Het is een van de weinige fysieke monumenten die nog herinnert aan het Joodse verleden van Harderwijk. Rond 1700 was er al een kleine Joodse gemeenschap. Heiman Mozes Heimans vestigde zich in 1715 in Harderwijk als pachter van de Bank van Lening. Hij organiseerde, vermoedelijk in het geheim, religieuze bijeenkomsten. In 1747 woonde er in het huis van zijn zoon Salomon Heimans, behalve de gezinsleden, ook een rabbijn. Er is een document van 24 februari 1759 dat een officieel reglement bevat onder de titel ‘Van de Nieuwe Joodsche Kerk’.

Op 26 februari 1759 verleende de magistraat aan deze Joodse gemeente toestemming om gezamenlijk godsdienstoefeningen te houden in een gehuurde achterkamer. De gebedsruimte mocht niet zichtbaar zijn vanaf de straat. Deze huissynagoge werd volledig ingericht volgens de Joodse traditie. Het pand met de huissynagoge kon worden gekocht en in 1814 kon ook het naastgelegen pand gekocht worden. Beide panden verkeerden echter in zeer slechte staat, ze zijn in 1838 gesloopt. Op dezelfde plaats werd een nieuwe synagoge gebouwd die in 1840 is ingewijd.

De synagoge is gebruikt tot ook de Joden van Harderwijk werden opgepakt of onderdoken. Hun woningen werden daarna volledig leeggehaald en de meubelen opgeslagen in de synagoge. Om daar ruimte voor te maken is vermoedelijk het interieur van de synagoge gesloopt en verdwenen. Na de oorlog waren er te weinig Joden meer in Harderwijk om gebedsdiensten te kunnen houden. Het gebouw werd verkocht en is voor diverse doeleinden gebruikt. In 1986 heeft er een grondige verbouwing plaatsgevonden en zijn er twee verdiepingsvloeren aangebracht.

Heden

Tot voor kort werd het pand beheerd door de Stichting Oude Synagoge, die er een inloophuis gevestigd had. Het pand is nu gekocht door een particulier en zal worden ingericht als locatie voor denkspellen. Aan de buitengevel hangt een gedenksteen ter nagedachtenis van het wegvoeren van 21 joodse medeburgers, die zijn omgekomen in de Tweede Wereldoorlog.

Adres

Jodenkerksteeg 1, Harderwijk